Ból w kolanie – przyczyny i leczenie kontuzji stawu kolanowego

Dokucza Ci ból kolana? Nie bagatelizuj problemu! Odpowiednie postępowanie pozwoli złagodzić lub całkowicie wyeliminować dolegliwości bólowe, umożliwiając powrót do normalnego funkcjonowania i aktywności fizycznej.

Każdego dnia nasze stawy kolanowe podczas chodzenia, biegania czy skakania są poddawane działaniu dużych sił i silnie eksploatowane, a przez to narażone na liczne urazy i schorzenia. Od sportowych kontuzji po choroby zwyrodnieniowe – ból w kolanie może być wynikiem różnorodnych czynników, które mają istotny wpływ na jakość życia oraz zdolność do pracy czy aktywności fizycznej. Poznaj możliwe źródła problemów z kolanami i dowiedz się, jak im zaradzić.

Najczęstsze przyczyny bólu kolana

Gdy w kolanie pojawia się ból, każdy krok staje się wyzwaniem. Staw kolanowy, jako jedno z najbardziej złożonych i obciążonych miejsc w ludzkim ciele, jest podatny na różnorodne urazy, schorzenia i degeneracje. Kiedy w stawie kolanowym pojawia się ból, to nie powinno się go lekceważyć, a jak najszybciej poszukać jego przyczyny. Ból ten może być wynikiem zarówno nagłych urazów, które mają miejsce podczas uprawiania sportu czy codziennych aktywności, jak i stopniowego pogarszania się stanu stawu z powodu procesów zwyrodnieniowych lub przewlekłego przeciążenia.

Ból kolana wywołany urazem

Wyróżnia się kilka rodzajów urazów kolana:

• nadwyrężenie mięśni – mięśnie czworogłowe i dwugłowe uda podatne są na nadwyrężenie, czyli naciągnięcie mięśni. Do tego typu kontuzji najczęściej dochodzi podczas uprawiania sportów, które wymagają gwałtownego przyspieszania i zwalniania tempa czy nagłych zmian kierunku (np. piłka nożna). Z kolei rzadko zdarzają się podczas codziennych aktywności. Objawem nadwyrężenie mięśni może być np. jako ból za kolanem z tyłu, ale też z przodu lub przy zginaniu;
• skręcenie – gdy dochodzi do przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w stawie kolanowym, następuje zmiana położenia struktur stawu względem siebie i przesunięcie powierzchni stawowych poza fizjologiczne granice. Skręcenia stawu kolanowego dzieli się na niewielkie, umiarkowane i ciężkie. Od stopnia uszkodzenia zależy sposób postępowania i czas rekonwalescencji. Objawy skręcenia to ból w kolanie podczas chodzenia, obrzęk stawu, krwiak i upośledzenie funkcji;
• zwichnięcie – polega na utracie prawidłowej łączności powierzchni stawowych kości połączonych torebką stawową. Jest to ciężkie uszkodzenie stawu skutkujące przerwaniem więzadeł, a często też uszkodzeniem sąsiednich struktur. Objawy zwichnięcia to silny ból w kolanie przy prostowaniu czy zginaniu, opuchlizna i zatarcie obrysów stawu kolanowego, krwiak i zasinienie oraz ograniczenie fizjologicznego zakresu ruchomości w kolanie;
• uszkodzenie łąkotek – zazwyczaj ma charakter urazowy, przez co czesto występuje u osób aktych fizycznie i sportowców szczególnie narażonych na kontuzje. Do urazu może dojść w wyniku nagłego skręcenia stawu, upadku, bądź uderzenia w boczną część kolana. Charakterystyczny jest ból w kolanie z boku, ale może pojawić się też pod kolanem czy rzepką lub głęboko w środku kolana. Możliwy jest też ból w kolanie przy zginaniu. Dodatkowe objawy to obrzęk kolana oraz kłopoty z poruszaniem;
• uszkodzenia więzadeł – do urazów więzadeł pobocznych, krzyżowych tylnych, czy krzyżowych przednich dochodzi na ogół w wyniku kontaktu np. uderzenia przez drugiego zawodnika i upadku. Może dojść do niego także podczas niepozornych ruchów takich jak lądowanie z wyskoku czy obrót. Typowymi objawami uszkodzenia więzadeł są obrzęk stawu, ból oraz uczucie braku stabilności kolana.

Ból kolana wywołany przeciążeniem

Do problemów z kolanami może doprowadzić także przeciążenie. Źródłem uciążliwych dolegliwości może być m.in.:

• zapalenie kaletki maziowej – jest następstwem podrażnienia lub obrzęknięcia wypełnionych płynem torebek (kaletek maziowych) wokół kolana. Bywa konsekwencją nadmiernego obciążenia danej okolicy, np. u osób pracujących w pozycji klęczącej;
• zapalenie więzadła rzepki (kolano skoczka) – to choroba charakteryzująca się podrażnieniem lub stanem zapalnym więzadła rzepki oraz otaczających tkanek. Najczęściej występujące u osób aktywnych fizycznie, szczególnie sportowców uczestniczących w dyscyplinach wymagających częstych skoków, biegania, czy gwałtownych zmian kierunku ruchu;
• choroba zwyrodnieniowa stawów – cechuje się postępującym zużyciem chrząstki stawowej. Dotyka zwykle osób w starszym wieku, chociaż może występować również u młodszych pacjentów, zwłaszcza po przebytych urazach stawu.

Pozostałe przyczyny bólu kolana

Ból kolana może być spowodowany także pewnymi schorzeniami. Nalezą do nich m.in.:

• zapalenie stawu (m.in. reaktywne zapalenie stawów, czy infekcyjne zapalenie stawów np. w następstwie boreliozy),
• choroba reumatyczna (np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń układowy).

Poprzez identyfikację i zrozumienie przyczyny bólu kolana można lepiej dostosować strategie leczenia i rehabilitacji, co pozwoli osiągnąć lepsze rezultaty i skuteczniej poprawić jakość życia pacjenta.

<

Kiedy z bólem kolana powinno się pójść do lekarza lub fizjoterapeuty?

Jeśli ból jest intensywny i nie ustępuje po kilku dniach odpoczynku i stosowania domowych metod łagodzenia objawów, to nie powinno się dłużej zwlekać, tylko niezwłocznie zgłosić do lekarza lub fizjoterapeuty. Wskazania do odbycia konsultacji ze specjalistą to:

• brak możliwości obciążania nogi ze względu na ból, blokowanie kolana, czy niezależne od woli zginanie;
• silny ból kolana uniemożliwiający normalne chodzenie;
• znaczny obrzęk niemożliwy do zmniejszenia przy pomocy zimnych okładów;
• gorączka ze współwystępującymi objawami takimi jak ból, obrzęk i zaczerwienienie kolana.

Wizytę u ortopedy od razu warto odbyć również wtedy, gdy silny ból i towarzyszące mu objawy występują bezpośrednio po urazie. Konieczny do zdiagnozowania jest też ból kolana bez przyczyny, który utrzymuje się przez długi czas.

Diagnostyka bólu kolana

Diagnostyka bólu kolana odgrywa kluczową rolę w ustaleniu przyczyny dolegliwości i opracowaniu planu leczenia. Istnieje kilka metod diagnostycznych, które mogą być stosowane w celu dokładnej oceny stanu stawu kolanowego:

• prześwietlenie RTG;
• tomografia komputerowa (TK);
• rezonans magnetyczny (MRI);
• ultrasonografia (USG);
• artroskopia.

Nagły ból kolana – co robić?

Gdy ból w kolanie staje się coraz bardziej uciążliwy, istotne jest podjęcie odpowiednich kroków w celu zarządzania tym problemem. Przy ostrych dolegliwościach po urazie zaleca się przede wszystkim w miarę możliwości oszczędzać kolano i unikać ruchów, które nasilają przykre dolegliwości. Aby zmniejszyć ból i obrzęk można wykorzystać np. zimne okłady, opaskę terapeutyczną na kolano, czy taping. Dodatkowo warto odpoczywać z nogą uniesioną do góry. Jeśli ból jest bardzo dokuczliwy i mocno daje się we znaki, można sięgnąć po lek przeciwbólowy i przeciwzapalny bez recepty.

Jak leczyć ból kolana? Domowe metody

Leczenie bólu kolana często rozpoczyna się od domowych metod, które mogą złagodzić dyskomfort i wspomóc proces gojenia. Poniżej przedstawiamy kilka skutecznych sposobów na objawy po kontuzji, przeciążeniu, czy przewlekłych dolegliwościach.

Odpoczynek

Narastający i utrudniający codzienne funkcjonowanie ból kolana powinien skłonić nas do chwilowego odpoczynku. Wskazane jest tutaj odciążanie i oszczędzanie stawu kolanowego oraz całej nogi, szczególnie jeśli doszło do urazu. Jeśli nie mamy możliwości dłuższego odpoczynku, warto w ciągu dnia jak najczęściej robić przerwy. Dodatkowo zalecane jest unikanie aktywności nasilających przykre objawy do czasu wyleczenia dolegliwości.

Noszenie ortezy i odciążanie

Sposobem na bolące kolano jest jego odciążenie w celu uniknięcia dalszego przeciążenia. Zapobiega to nasileniu dolegliwości i dalszemu rozszerzaniu się stanu zapalnego w okolicznych tkankach, a także umożliwia stworzenie optymalnych warunków do regeneracji tkanek. Dobrze tutaj sprawdzą się ortezy na kolana, które pozwalają oszczędzać staw podczas chodzenia, przez co wspierają i usprawniają regenerację czy proces rehabilitacji.

Odpowiednio dopasowany stabilizator może zapewnić wsparcie i stabilizację stawu kolanowego, co jest istotne zarówno podczas codziennych czynności, jak i w czasie intensywnego treningu czy rehabilitacji. Pozwala on zmniejszyć obciążenie działające na staw, co łagodzi dolegliwości bólowe i dyskomfort. Stabilizator umożliwia także poprawę kontroli nad ruchem poprzez dodatkową stabilizację (np. dla uszkodzonych więzadeł) czy ograniczenie ruchomości w bolesnym zakresie, co dodatkowo sprzyja procesom gojenia.

Opaska na kolano

Skutecznym sposobem na wsparcie stawu i złagodzenie bólu jest opaska na kolano. Takie rozwiązanie nie będzie ograniczać ruchomości, przez co doskonale sprawdzi się podczas pracy, uprawiania sportu, czy powrotu do aktywności po urazie. Uciskowa opaska na kolano delikatnie wspiera mięśnie i więzadła, przez co poprawia stabilizację stawu. Natomiast bezuciskowa terapeutyczne opaska na kolano iNCREDIWEAR poprawia lokalne krążenie, przez co przyspiesza naturalne procesy regeneracyjne i łagodzi dolegliwości bólowe. ból i przyspiesza naturalne odżywienie tkanek i przyspiesza

Więcej informacji o opaskach uciskowych znajdziesz w artykule “Co dają opaski kompresyjne i jak ich używać?”.

Zimne okłady

Sprawdzoną metodą na ograniczenie dolegliwości bólowych, szczególnie połączonych z opuchlizną, jest schładzanie. Przyłożony do bolesnego miejsca zimny kompres żelowy powoduje skurcz naczyń krwionośnych, a co za tym idzie również zmniejszenie przekrwienia uszkodzonej okolicy i napływu prozapalnych czynników. Prowadzi to do zmniejszenia nasilenia stanu zapalnego i objawów z nim związanych. Poza tym zimno ogranicza odczuwanie bólu. Zimne okłady powinno się stosować nawet co 2–3 godziny, przez około 10 minut.

Kontrolowany ucisk

W przypadku obrzęku oprócz chłodzenia dobre efekty przyniesie także umiarkowany ucisk, np. z wykorzystaniem opaski elastycznej. Trzeba jednak pamiętać, że ucisk nie może być zbyt mocny, aby nie doszło do zastoju krwi.

Unoszenie kończyny

Proces regeneracji uszkodzonych w struktur dodatkowo wspomóc można poprzez jak najczęstsze unoszenie nogi ponad poziom klatki piersiowej (serca). Zapobiega to zastojom limfy oraz krwi żylnej, a przez to nasileniu opuchlizny. Taką pozycją najwygodniej przyjąć podczas leżenia lub siedzenia.

Smarowanie maścią

Na silny ból kolana spowodowany przez stan zapalny (np. wywołany urazem czy przeciążeniami) można stosować też miejscowe preparaty na bazie składników naturalnych lub z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Przewagą stosowania maści zamiast leków przeciwbólowych jest brak ryzyka wystąpienia ogólnoustrojowych skutków ubocznych.

Rehabilitacja

W leczeniu kolana po kontuzji, jak i w przypadku występowania przewlekłego bólu, nieoceniona jest rehabilitacja. Terapia manualna, ćwiczenia, taping czy zabiegi fizykalne mogą przyczynić się do poprawy siły mięśniowej, odżywienia i kondycji tkanek, stabilności stawu oraz ogólnej funkcji kolana.

Z niektórych zabiegów, jak choćby terapii zimnem połączonej z terapią uciskową, korzystać można samodzielnie w domowym zaciszu. W tym celu wystarczy wypożyczyć aparat Game Ready na wybraną liczbę dni. Urządzenie do krioterapii stawu kolanowego sprawdzi się w rehabilitacji i regeneracji po urazie, jak również po operacji kolana.

Oprócz tego zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą. Specjalista doradzi, jak powinna przebiegać rehabilitacja, aby uzyskać jak najlepsze efekty w możliwie najkrótszym czasie.

Bibliografia:

1. Wiercińska M., Ból kolana - przyczyny i leczenie bolących kolan, Medycyna Praktyczna, 2023.

2. Libura M., Urazy stawu kolanowego, uraz w obrębie kolana, Medycyna Praktyczna, 2023.

3. Lęgosz P., Sarzyńska S., Małdyk P., Podstawowe zasady postępowania w leczeniu zachowawczym urazów związanych z rekreacyjnym uprawianiem sportu, Praktyczna Ortopedia Traumatologia, 2019.

4. McMahon P., Medycyna sportowa, Współczesne metody diagnostyki i leczenia, Warszawa, PZWL, 2007.