Jak wybrać ortezę i stabilizator stawu skokowego?

Skręcenie lub przeciążenie stawu, choroba kostno-stawowa, zapalenie ścięgien – dla wielu osób to znajome schorzenia, których doświadczyli choć raz w życiu. W leczeniu i łagodzeniu dolegliwości pomocne są ortezy na staw skokowy. Istnieje wiele rodzajów stabilizatorów o różnym sposobie wykonania i przeznaczeniu, dlatego początkowo wybór może być problematyczny. Zatem na jaki stabilizator zdecydować się, jeśli chcemy zapobiec ponownemu urazowi, wspomóc rehabilitację lub zmniejszyć ból w reumatyzmie? 

Co to jest orteza stawu skokowego?

Orteza stawu skokowego jest aparatem ortopedycznym, zakładanym aby zabezpieczyć, usztywnić lub odciążyć staw przy kontuzji (skręcenia, złamania, zwichnięcia), a także wspomagająco w celu leczenia i łagodzeniu dolegliwości w chorobach kostno-stawowych, takich jak np. zwyrodnienie. Orteza coraz częściej zastępuje, jeszcze kiedyś powszechnie stosowane, rozwiązanie w postaci gipsu, m.in. dlatego że jest o wiele lżejsza. Ponadto ortezy wykonuje się z materiałów delikatnych dla skóry, które nie powodują podrażnień, otarć i odparzeń, nawet podczas ciągłego stosowania. Orteza zapewniają wentylację (jest to szczególnie ważne w okresie letnim, kiedy ciało bardziej się poci) oraz pozwala zadbać o higienę. Można ją zdjąć chociażby do kąpieli i oczyścić skórę. Stabilizator stawu skokowego pozwala na dokładne dopasowanie i całkowite unieruchomienie lub ograniczenie tylko niektórych ruchów.   Do tego w zdecydowanie mniejszym stopniu niż gips wpływa na osłabienie propriocepcji (czyli czucia ułożenia części ciała w przestrzeni). Dzięki temu pozwala skrócić czas rehabilitacji i nie tylko wyleczyć uraz ale i odzyskać sprawność.

Jak działa orteza stawu skokowego?

Orteza na skręcony lub złamany staw skokowy ma za zadanie odciążyć go i ustabilizować, a także poprawić mobilność. Jej działanie zapobiega pogłębianiu się dolegliwości bólowych, które pojawiają się podczas przenoszenia ciężaru ciała na stopę i nasilają się w wyniku chodzenia. Stabilizatory stawu skokowego zabezpieczają struktury przed dalszym uszkodzeniem i stwarzają im odpowiednie warunki do regeneracji. 

Zwichnięty staw skokowy w ortezie pozostaje w prawidłowym ustawieniu, zarówno w statyce (siedzeniu, staniu), jak i dynamice (przemieszczaniu się). Orteza zapobiega niestabilności stawu, przy której mogłoby dojść do ponownej kontuzji i uszkodzenia więzadeł a nawet przemieszczenia się kości. Jednocześnie stabilizator hamuje powstawanie obrzęku i utrzymuje trofikę skóry, zapewniając sprawny przepływ krwi i limfy.

Jak jest różnica między ortezą stawy skokowego, a stabilizatorem?

Orteza stawu skokowego i stabilizator to pojęcia, które są bardzo często używane zamiennie Nie jest to błędem, ponieważ należą one do tej samej grupy produktów, których zadaniem jest stabilizacja i ochrona stawów.  Potocznie przyjęło się używanie określenia  orteza w odniesieniu do zaopatrzenia o wysokim stopniu stabilizacji, stosowanych w przypadku poważnych urazów tj. złamanie czy skręcenie  III stopnia. Stanowią wówczas solidne usztywnienie stawu, który dodatkowo korygują. Przy takim podziale za stabilizatory stawu skokowego pełnią funkcję stabilizującą, która ma duże znaczenie podczas rehabilitacji mniej poważnych kontuzji. Dlaczego? Ponieważ z jednej strony zapobiegają niestabilności, a z drugiej pozwalają na swobodne wykonywanie ruchów podczas ćwiczeń na staw skokowy. Umożliwiają także wyłączenie danego ruchu, który powoduje dolegliwości bólowe. 

Przy jakich urazach należy nosić stabilizator stawu skokowego?

Urazy stawu skokowego to jedna z najczęstszych kontuzji. Ze względu na dużą ruchomość i przenoszone obciążenia nie trudno o jego uszkodzenie. Może do niego dojść podczas uprawiania sportu, wykonywania pracy czy codziennych czynności, np. Przy złym postawieniu stopy.

Stabilizator na staw skokowy ma szerokie zastosowanie. W zależności od rodzaju i stopnia stabilizacji, sprawdzi się  zarówno w przypadku przeciążeń, naciągnięć i skręceń jak i przy zwichnięciach a nawet złamaniach, zamiast klasycznie stosowanego gipsu. 

Skręcony staw skokowy

Najczęstszym urazem są supinacyjne (inwersyjne) skręcenia I i II lub III stopnia. Dochodzi do nich przy wywinięciu stopy do wewnątrz. Jednocześnie grzbiet przyśrodkowy stopy unosi się do góry a ciężar ciała przenosi na boczną jej boczną krawędź. Kiedy staw “ucieka” na zewnątrz więzadła (piętowo-strzałkowe, skokowo-piętowe i skokowo-strzałkowe przednie) ulegają uszkodzeniu - dochodzi do ich naciągnięcia, częściowego naderwania lub całkowitego zerwania.
Jedynie kilka procent to kręcenia ewersyjne, które powstają w odwrotnym mechanizmie, czyli przy uniesieniu bocznej krawędzi stopy i przeniesieniem ciężaru ciała na wewnętrzny brzeg, z uszkodzeniem więzadła piszczelowo-piętowego i piszczelowo-skokowego tylnego.

Zwichnięty staw skokowy

Innym wskazaniem do założenia stabilizatora jest zwichnięcie stawu skokowego, przy którym dochodzi do częściowego lub całkowitego zerwania więzadeł, nawet z przemieszczeniem kości. Takim urazom towarzyszą dolegliwości bólowe, obrzęki, krwawe wylewy (krwiaki) oraz trudności z poruszaniem się- kontuzjowana osoba utyka. Staw może być niestabilny nie tylko świeżo po urazie ale nawet po zagojeniu uszkodzonych tkanek, co zwiększa ryzyko kolejnej kontuzji.

Stabilizator zabezpiecza i zmniejsza bolesność. Zapobiega wykonaniu niekontrolowanych ruchów i odciąża staw skokowy. Pozwala to w zależności od decyzji lekarza na bezpieczne poruszanie się samodzielnie lub z pomocą kul. Jednocześnie delikatna kompresja ułatwia odprowadzanie nadmiaru zgromadzonej limfy i krwi, redukując opuchliznę i krwiak.

Kto powinien nosić stabilizator prewencyjnie?

Prewencja urazów stawu skokowego zdaje się być jeszcze ważniejsza niż leczenie kontuzji. Dlaczego? Ponieważ nie ma wątpliwości, że lepiej jest uchronić się przed bólem, długą rehabilitacją i ograniczeniem aktywności fizycznej niż doznać urazu i każdego dnia borykać się z jego nieprzyjemnymi skutkami.

Osobami, które powinny nosić stabilizator prewencyjnie są przede wszystkim sportowcy – zarówno amatorzy, jak i zawodowcy. Dotyczy to między innymi siatkarzy, koszykarzy, piłkarzy i tenisistów, którzy podczas aktywności wykonują wyskoki, szybkie zwroty, zmiany kierunku i hamowania. Tym samym obciążają staw skokowy, narażony na nagły i niekontrolowany ruch kończący się urazem. Do tej grupy można również zaliczyć biegaczy, którzy przemieszczają się po zmiennym podłożu.

W ramach prewencji stabilizator przyda się także wszystkim osobom, które w przeszłości doznały urazu w obrębie stawu skokowego. W jakim celu? Aby nie doszło do niego ponownie. Raz uszkodzone tkanki często są osłabione i mniej odporne, przez co ryzyko kolejnej kontuzji jest większe.  

Jaki stabilizator na staw skokowy wybrać?

Choć staw skokowy jest niewielki, daje ogromne możliwości ruchowe. Podczas chodzenia zapewnia odpowiednie przetoczenie stopy, a także ruchy zgięcia podeszwowego i grzbietowego. Kiedy zostaje uszkodzony i stanowi źródło bólu – chód staje się patologiczny i niezgodny z fizjologią ruchu. Zaniechanie jakiegokolwiek schorzenia z myślą, że ,,to przecież przejdzie samo” jest dużym błędem. Może bowiem prowadzić do poważnych powikłań w postaci nawracających dolegliwości, ich nasilenia się czy zwyrodnień.

Decydując się na stabilizator stawu skokowego warto udać się do lekarza lub fizjoterapeuty, który oceni stopień kontuzji lub stadium innego schorzenia. Jest to główne kryterium dopasowania właściwego usztywnienia. Przy przeciążeniu czy niewielkim uszkodzeniu doskonale sprawdzi się miękka opaska. W przypadku dużych niestabilności stawu warto zdecydować się na produkt z dodatkowymi usztywnieniami – na przykład w postaci sznurowań na grzbietowej stronie stopy. 

Kolejnym kryterium będzie obecność obrzęków lub krwiaków. Może się okazać że w uśmierzaniu bólu konieczne jest usunięcie zastoju limfy i krwi. Kompresja, jaką zapewniają stabilizatory, usprawnia ich odprowadzanie. Przy duży wylewach i opuchliznach jeszcze lepsze efekty zapewniają stabilizatory ze specjalnymi chłodzącymi wkładkami żelowymi McDavid. 

Rodzaje ortez i stabilizatorów stawu skokowego

Wśród ortez i stabilizatorów wyróżnia się aparaty:

• miękkie – występują w postaci elastycznej opaski na staw skokowy, zakładanej poprzez wciągnięcie na stopę lub zapinanej na rzep; zwykle wykonane są z neoprenu, który zapewnia cyrkulację powietrza między osłoniętym stawem, a środowiskiem zewnętrznym; pełnią funkcje profilaktyczne, a także uśmierzają przewlekłe dolegliwości bólowe, związane np. z chorobą zwyrodnieniową stawów lub przeciążeniem;
• półsztywne – stosowane w celu prewencji kontuzji (również powtórnej), a także jako usztywnienie przy częściowym uszkodzeniach więzadeł i mięśni lub doleczaniu masywnego urazu
• sztywne – stosowane jako główne wsparcie w leczeniu złamań, zwichnięć i skręceń, które wymagają solidnego ustawienia stawu w 1 pozycji i unikaniu przeciążeń;

Na co zwrócić uwagę przy zakupie ortezy?

Przy zakupie ortezy na staw skokowy warto zwrócić uwagę na to, z jakim rodzajem urazu mamy do czynienia.  Niemniej ważne jest nasilenie dolegliwości bólowych oraz ich charakter (przewlekły lub ostry). Jeśli jesteś sportowcem regularnie uprawiającym aktywność fizyczną, który nie boryka się aktualnie z kontuzją – wybierz miękki stabilizator, który zapewni Ci komfort podczas ruchu. Przy przewlekłych dolegliwościach bólowych, spowodowanych przeciążeniem czy zwyrodnieniem, najlepiej sprawdzi się elastyczna opaska. Jeśli natomiast dopiero co doznałeś uraz i jesteś w okresie leczenia/rehabilitacji postaw na stabilizator, który w większym stopniu odciąża i stabilizuje staw. Aby stabilizator spełnił swoje zadanie kluczowym elementem jest dobór odpowiedniego rozmiaru. Z jednej strony ma on zapewnić odpowiednie wsparcie- z drugiej nie może uciskać. 

Ile kosztuje stabilizator stawu skokowego i orteza? orteza?

Miękkie i półsztywne stabilizatory są względnie niedrogimi wyrobami. Ich cena zależy przede wszystkim od rodzaju oraz dodatkowych właściwości. Na cenę wpływa również użyty rodzaj materiału oraz jakość wykonania. Koszt tego wyrobu zaczyna się już od 40zł i sięga do ok. 200-300zł przy czym droższa opcja dotyczy stabilizatorów z dodatkowymi wzmocnieniami (np. w postaci pasków czy sznurowań) czy przeznaczonymi do uprawiania sportu. Sztywne ortezy mogą kosztować nawet ok. 300 zł. Przy niektórych modelach osoby ubezpieczone mogą ubiegać się o refundację kosztów z NFZ.

Ponieważ stabilizator na staw skokowy, szczególnie przy przeznaczeniu  profilaktycznym, będzie używany regularnie, warto zainwestować w taki model, który posłuży przez długi czas. Pełną ofertę znajdziesz w kategorii stabilizatory stawu skokowego.

Orteza czy gips?

Obecnie większość ortopedów zaleca ortezy zamiast gipsu, Stosowanie usztywnienia gipsowego przy różnego rodzaju kontuzjach stawu skokowego, mimo iż kiedyś tak bardzo popularne, w większości przypadków jest już zastępowane przez stabilizatory. Zazwyczaj ogranicza się ono rozległych złamań, np. obejmujących  także kości podudzia czy sąsiednie stawy.   Posiadacze ortez, którzy mieli kiedyś do czynienia z ich cięższymi zamiennikami, przyznają, że nie wróciliby do tamtych czasów. Ortezy są zdecydowanie lepszym rozwiązaniem z kilku bardzo ważnych powodów:   

• są wykonane z o wiele lżejszych materiałów, przez co poruszanie się w nich jest łatwiejsze i bardziej komfortowe

• są dostosowane do anatomicznej budowy ciała

• nie powodują ucisku nerwu na nerwy umożliwiają utrzymanie higieny kontuzjowanego obszaru, można je zdjąć do kąpieli i oczyścić skórę

• zapewniają dobrą wentylację i nie przyczyniają się do rozwoju bakterii, co jest szczególnie ważne w okresie letnim

• przyspieszają rekonwalescencję- ich stosowanie umożliwia wcześniejsze rozpoczęcie rehabilitacji np. poprzez zabiegi fizykalne wymagające odsłonięcia ciała czy bezpieczne ćwiczenia w bezpiecznym zakresie (usprawniają i minimalizują zanik mieśni)

• Umożliwiają jedynie częściowe unieruchomienie lub wyłączenie określonych ruchów, które nasilają dolegliwości

• W zdecydowanie mniejszym stopniu upośledzają propriocepcję (czyli głębokie czucie ułożenia części ciała w przestrzeni), która wpływa na stabilizację stawu i prawidłowe poruszanie się

Jak dobrać stabilizator stawu skokowego dla sportowców?

Najlepszy stabilizator stawu skokowego dla sportowców to taki, który jest dopasowany do charakteru uprawianego przez nich sportu. Każdą aktywność wyróżnia bowiem wykonywanie nieco innych ruchów, dlatego warto zwrócić uwagę na to, by stabilizator ich nie ograniczał, a wspomagał, jednocześnie chroniąc przed kontuzją. Uniwersalną cechą jest także oddychający materiał, który odprowadza wilgoć na zewnątrz.

Stabilizator stawu skokowego – siatkówka

W siatkówce najpowszechniejszym rodzajem kontuzji są skręcenia stawu skokowego. Najczęściej wynikają z nieprawidłowego lądowania na podłożu po bloku lub ataku z jednoczesnym wywinięciem stopy do wewnątrz. Wówczas zostają uszkodzone więzadła i ścięgna stawu skokowego górnego.

Aby temu zapobiec, siatkarzom poleca się stabilizatory usztywniające staw skokowy od strony bocznej i przyśrodkowej. Ważna jest także stabilizacja na przedniej stronie stopy w okolicach stawu skokowo-goleniowego. To właśnie tam zachodzą ruchy podeszwowego zgięcia, obecne podczas skoku zawodnika do piłki. 

Stabilizator stawu skokowego – koszykówka

Koszykarze wybierają zwykle stabilizatory, które chronią więzadło skokowo-strzałkowe przednie McDavid. To bowiem jedna z najważniejszych struktur, odpowiadająca za stabilność stawu skokowego górnego. W wyniku nagłej inwersji (czyli skierowania stopy do wewnątrz) więzadło może ulec naderwaniu lub zerwaniu. Szczególnie wówczas, gdy koszykarz wykonuje skok do góry, a następnie z impetem ląduje na podłożu.

Stabilizatory dla koszykarzy marki Mcdavid powinny posiadać boczne i przyśrodkowe taśmy, które usztywnią staw z obydwu stron i nie ograniczą wykonania szybkich ruchów. Jednocześnie część producentów wyposaża je w sznurowanie na grzbietowej stronie stopy, co zwiększa przyleganie i pozwala jeszcze lepiej dopasować stabilizator do ciała.

Stabilizator stawu skokowego – piłka nożna

Piłkarze dość często mierzą się ze skrętnymi urazami stawu skokowego. Powstają one przy nagłych hamowaniach, zmianach kierunku czy ślizgach. Przy upadku czy uderzeniu przez przeciwnika przy próbie przechwytu niekiedy dochodzi nawet do złamań. Takie kontuzje niestety się ponawiają, a zawodnicy grający w piłkę nożną są tego w pełni świadomi. W prewencji urazów sprawdzają się stabilizatory miękkie, które nie ograniczają ruchów podczas biegania czy uników. Dobrym wyborem będzie uniwersalna opaska na staw skokowy McDavid, do noszenia zarówno na prawą, jak i lewą kostkę, która odciąży i wesprze więzadła. Dodatkowo może być wyposażona w żelowe wkładki, które jeszcze bardziej chronią tkanki miękkie. 

Kiedy i jak należy nosić ortezę stawu skokowego?

Ortezę stawu skokowego należy nosić przede wszystkim podczas chodzenia czy stania. Podczas tych czynności obciążenia działające na kości i więzadła są największe. Przy poważnym uszkodzeniu więzadeł czy złamaniu konieczne może okazać się dodatkowe  obciążenie  w postaci kul, z którymi trzeba nauczyć się przemieszczać. W przypadku urazów operacyjnych nauka zazwyczaj przebiega w szpitalu. Przy mniej poważnych kontuzjach, które nie wymagają hospitalizacji,  warto zasięgnąć porady u fizjoterapeuty lub pracownika sklepu medycznego, który przedstawi zasady używania kul ortopedycznych.  

Ze stabilizatora korzystać można przy każdej czynności, która powoduje dolegliwości bólowe czy uczucia niestabilności w stawie.  

Orteza na staw skokowy – jak zakładać?

Ortezę najlepiej jest zakładać na oczyszczoną i suchą skórę. Wyjątek stanowi sytuacja, w której mamy do czynienia z dopiero co operowanym stawem skokowym. Wówczas usztywnienie powinno znaleźć się na opatrunku lub cienkiej, ochronnej skarpecie i dokładnie przylegać do powierzchni ciała. Orteza powinna być dobrze dopasowana, tak aby nie zsuwała się i nie przemieszczała. Nie może jednak także zbyt mocno uciskać, aby nie zaburzać krążenia. 

Sposób zakładania ortezy stawu skokowego może się różnić w zależności od jej rodzaju. Po wsunięciu nogi, stabilizatory sztywne wymagają regulacji mocowań i zapięć, półsztywne – pasków i rzepów, tak aby dopasować aparat ortopedyczny do wielkości i kształtu podudzia, stawu skokowego i stopy.

Czy ortezę można nosić bez przerwy?

Ortezę zwykle nosi się podczas poruszania się czy ćwiczeń, czyli w sytuacjach które mogę spowodować dalsze uszkodzenie lub nasilenie dolegliwości. Jednak w uzasadnionych przypadkach można ją nosić bez przerwy. Jedną z nich jest niedawno wykonana operacja. Bezpośrednio po operacji  lekarz i fizjoterapeuta decyduje, czy konieczne jest usztywnienie stawu skokowego przez całą dobę.

Podobnie jest w przypadku złamania. Wówczas nieustanne noszenie ortezy staje się nakazem leczniczym. Złamania stawu skokowego – zważywszy na ryzyko nieprawidłowego zrośnięcia się kości, wymagają szczególnej uwagi i postępowania medycznego. Unieruchomienie jest ważne nie tylko przy poruszaniu się w ciągu dnia,  także nocą, gdy człowiek wykonuje mimowolne ruchy, które bez ortezy mogłyby  zaburzyć proces gojenia lub nawet zwiększyć uszkodzenie..  

Podsumowanie

Używanie stabilizatorów i ortez nie powinno kojarzyć się wyłącznie z poważnymi kontuzjami, które wymagają długotrwałego leczenia. Produkty te są pomocne także w przypadku przeciążeń mięśni, które trwają kilka dni, czy w zapobieganiu urazom. Wzmacniają więzadła, osłabione  np. po intensywnym treningu i chronią je podczas kolejnego wysiłku. Stosując stabilizatory , można zadbać o zdrowie na 2 sposoby – zarówno szybciej powrócić do pełnej sprawności, jak i zapobiec kontuzjom.